Güvenli yaşamın ilk şartı olan güvenli bir ortam için, dışarıdaki hayatta her türlü riskin insanları beklediği bir ortamda güvenlik güçlerine ve onların yegâne yardımcısı eğitimli köpeklere günümüzde oldukça ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır.

Dünyada son dönemlerde yaşanan ani önceden bilinemeyen birçok saldırı, bombalama gibi riskli durumlarla daha sık karşılanmaya başlandı. Tehlikelere önlem alınmak için en güvenilir yollardan biri ise eğitimli köpeklerdir. Teknolojinin her türlü nimetinden faydalanılmasına rağmen köpeklerden daha iyi sonuç elde edilebilen bir detektör henüz üretilememiştir. Köpeklerin ayırt edici özellikleri sayesinde özellikle günümüzde artan terör olaylarına karşı bomba köpeği eğitimi ile önemli başarılara imza atılıyor. Uzun ve meşakkatli olan bu eğitim süreci için özel köpek eğitim merkezleri açılmıştır.

Köpeklerin Fiziksel Özellikleri

Köpekler yaradılış gereği sahip oldukları üstün koku alma yetenekleriyle insan burnuna göre kırk kat daha fazla olup, insanda 5 milyon olan fakat köpeklerde yaklaşık 125-200 milyon civarı koku reseptörüne sahiplerdir. Bu nedenle dolaylı olarak köpek beyninde bu işlemle uğraşan bölge miktarı da fazladır. Ayrıca köpekler havanın ve kokunun hangi yönden geldiğini ayırt edebilir.

5-10 saniye gibi çok kısa sürede tarama yapabilen eğitimli köpekler son derece yüksek koku hassasiyeti ve görme özelliği yanında çok yüksek frekansta işitme aralığına sahiptir. İki kilometreye kadar sahibinin sesini diğer seslerden ayırt etme becerileri vardır. Bununla birlikte üstün gece görüşleri sayesinde hareket halindeki nesneleri çok kolay fark ederler

Her organizasyonda karşılaşılan riskleri azaltmak adına analizler iyi yapılmalı, doğru ihtiyaçlar belirlenmeli ve personel ve gerekli ekipmanlar hazır vaziyette olmalıdır. İyi eğitilmiş patlayıcı madde tespit köpekleri operasyonlara ve güvenlik iklimine kolayca ayak uydurur.

Ülkemizde 2015 yılına kadar özel güvenlik hizmetlerinde görev hayvanı kullanımı genelgesi ile ilgili boşluk doldurulmuş ve 28.9.2015 tarihindeki düzenleme ile bu hayvanların görevlerde kullanılması yasal olarak mevzuata alınmıştır.

Bomba Eğitimi

Bomba eğitiminde temel olarak köpeğe saklı olan bomba buldurulmaya çalışılır. Bu eğitim narkotik köpek eğitimi ile benzerlik gösterir. Bomba köpeği eğitiminde önemli olan farklı nokta köpeğin bombayı bulduğunda dokunmamasını öğretmektir. Bomba bulunduğu anda eğitmen güvenle köpeğin bombayı bulduğu işaretinden emin olduktan sonra köpeğe oturma komutu verilerek bombayla temas riski en aza indirgenir.

Hangi Patlayıcı Maddeler Eğitimde Yer Alır?

Köpeğin bulabileceği patlayıcı çeşitleri; C-3, C-4, amonyum nitrat, kara barut, PETN, dumansız barut, TRINITRO TOLUEN gibi maddelerdir.

Bomba köpekler hangi alanlarda görev alır?

Bu köpekler askeri operasyonlarda, asayiş kontrollerinde, otopark kontrollerinde, malzeme kamyonu kontrollerinde kullanılır. Bomba ihbarlarına en kısa sürede harekete geçmek için gözle ve fiziksel aramadan daha etkili ve hızlı olan yol detektör köpektir.

Bomba eğitimi için yetiştirilen köpekler yüksek yoğunluktaki patlayıcıları da ayırt edebilecek şekilde yetiştirilmelidir. Ana patlayıcı içindeki farklı bomba bileşenlerini tek tek bilmeli ve fark etmelidir. Özellikle en son güncel kullanılan patlayıcı maddeleri de takip etmeli ona göre eğitim verilmelidir. Örneğin, TNT’de kullanılan alışılmamış bir madde olan pikrik asit gibi.

Bomba eğitimi için yetiştirilen köpeklerin sağlık kontrolleri düzenli yapılmalı ve zamanla azalan bomba bulma yetenekleri tazeleme eğitimleri ile telafi edilmelidir. Bu eğitimler yetkili kurumlarca ve sertifikalı kişilerce verilmelidir.

Bomba eğitimi sürecinin aşamaları

Bomba eğitimi sürecinin çeşitli aşamaları mevcuttur.

• Sağlık ve beslenmeleri gerektiği gibi yapılmış olan ve görsel, işitsel konuda sosyalleştirilmiş köpekler eğitime daha güzel cevap verebiliyor.
• Problem çözmeye yönelik yetiştirilen çoklu yetiştirme programına alınmış köpekler kullanılabilir.
• Zorlu parkurlarda fiziksel gelişimleri de desteklenir.
• En çok tercih edilen cinsler Alman kurt köpeği, Belçika malinois, labrador, Golden Retriever gibi köpekler en sağlıklı
• Köpeklerin hormonal yapısı iyi incelenmelidir. Erkeklik hormonu keşfedici yönünü ortaya çıkarır.
• Köpeklerinin avlanma ve karışık egzersizlerle yaratılan stresle mücadele içgüdülerinin geliştirilmesi, burunlarını kullanmayı öğretme önemlidir.
• Eğitim aşamasında yüksek otların bulunduğu bir arazide otların renginde top benzeri oyuncaklar gizlenerek topu bulması sağlanır. Bulma sonucunda ödüllendirilir. Bir süre sonra top aradan çıkarılır sadece patlayıcı maddeye tepki verince ödüllendirilir. Egzersiz ortamı köpeğin daha sonra görev alacağı ortamlara özdeş şekilde dizayn edilir.
• Koku alma sürecinde köpeğin yaşı ve olgunlaşması önem taşır. Her köpek farklı yaşta olgunlaşmakla birlikte bu olgu 10 aylıkken olabileceği gibi 1,5 yaşa kadar devam edebilir.
• Konserve kutusu adı verilen eğitimde koku çelişkisi giderilir. Önce karışık kokular saklanır ve bulunmasını istendiği kokuya tepki vermesi beklenir.